कुमार यांचे मूळ नाव मोहम्मद यूसुफ खान असून ते पश्चिम शहरात मुंबईत मरण पावले, असे त्यांच्या कुटुंबियांनी सांगितले.
दिलीपकुमार यांना नवी दिल्ली मध्ये राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार सोहळ्यादरम्यान भारताचे माजी राष्ट्रपती प्रतिभा पाटील यांच्याकडून जीवनगौरव पुरस्कार मिळाला आहे.
भारतीय चित्रपटसृष्टीतील सर्वात प्रसिद्ध अभिनेते दिलीप कुमार यांचे पश्चिमी शहरात मुंबईत निधन झाले आहे, असे त्याच्या कुटुंबीयांनी सांगितले. तो ९८ वर्षांचा होते आणि काही काळ तो आजारी होते.
कुमार यांच्या अधिकृत ट्विटरवर बुधवारी फैझल फारुकीने लिहिले की, “मनापासून आणि गहन व्यथा घेऊन मी काही मिनिटांपूर्वी आमचे लाडके दिलीप साब यांचे निधन झाल्याची घोषणा करतो.”
या ज्येष्ठ अभिनेत्याच्या पश्चात त्यांची बॉलिवूडची माजी अभिनेत्री सायरा बानो ही 76 वर्षांची पत्नी आहे.
कुमार यांनी भारतीय सिनेमाच्या काही यशस्वी चित्रपटांमध्ये काम केले.
ज्यात मुगल-ए-आजम, देवदास, नया दौड़ (नवीन युग), राम और श्याम आणि मधुमती यांचा समावेश आहे.
देव आनंद आणि राज कपूर यांच्यासह कुमार हे १९४० ते १९६० च्या दशकात भारतीय सिनेमाच्या सुवर्णकाळात वर्चस्व गाजविणार्‍या तीन मोठ्या नावांपैकी होते.
अभिनेताचा जन्म मोहम्मद युसुफ खानचा जन्म ११ डिसेंबर १९२२ रोजी पाकिस्तानमधील पेशावर शहरात झाला होता.
त्याचे वडील एक फळ व्यापारी होते जे आपल्या कुटुंबास १९३० च्या दशकात भारताच्या मनोरंजन राजधानीत घेऊन गेले.
कुमार यांच्या स्क्रीनचे नाव देविका राणीने सुचविले होते.
ज्यांनी 1949 मध्ये ज्वार भाटा (सी टाइड) या त्यांच्या पहिल्या चित्रपटात कास्ट केला होता.
जरी जवार भाटा फ्लॉप झाला आणि प्रख्यात चित्रपट मासिकेने त्यांच्या अभिनयावर टीका केली. परंतु कुमार कमी लेखले गेले आणि शेवटी 1946 च्या मिलान चित्रपटाने तोडला.
अकबर आणि त्याचा मुलगा जहांगीर यांच्या जीवनावर आधारित, मोगल-ए-आजम ही भव्य ऐतिहासिक प्रणयरम्य भूमिकेतील त्याच्या सर्वात आठवणी भूमिकांमध्ये आहे.
१९६० मध्ये प्रदर्शित झालेल्या या चित्रपटाच्या निर्मितीसाठी आठ वर्षांचा होता.
आणि तब्बल १५ million दशलक्ष रुपये खर्च झाला पण लवकरच बॉलिवूडमधील आतापर्यंतचा सर्वात मोठा कमाई करणारा चित्रपट ठरला.
त्याने विविध पात्रे साकारली – अंदाज (एक जेश्चर) मधील एक रोमँटिक नायक, देवदासमधील नाटकातील दारूच्या नशेत, आनाडमधील एक प्रेयसी नायक, मुघल-ए-आजम या ऐतिहासिक महाकाव्याचा मुसलमान राजकुमार अझाद (फ्री) मध्ये एक हास्य भूमिका , आणि गंगा जमुना या सामाजिक चित्रपटाचा एक लुटारु.
१९५२ साली मेहबूब खानचा ब्लॉकबस्टर एन हा तंत्रज्ञानावरील पहिला चित्रपट होता आणि मनोविकारतज्ञाने “ट्रॅजेडी किंग” प्रतिमा उधळण्याच्या सूचनेनुसार घेतलेल्या हलकीफुलकी भूमिका होती.
१९५० च्या दशकात फुटपाथ, नया दौरा (नवीन युग), मुसाफिर (ट्रॅव्हलर) आणि पैघम (संदेश) यासारख्या अनेक सामाजिक नाटक चित्रपटांमध्ये त्यांनी भूमिका केल्या.
त्यांच्या पहिल्या महिला सह कलाकारांमध्ये मधुबाला, नर्गिस, निममी, मीना कुमारी, कामिनी कौशल आणि वैजंतिमाला यांचा समावेश होता.
१९६६ मध्ये दिलीप कुमारमरीड बानो जो त्यांच्यापेक्षा २२ वर्षांनी लहान होता आणि या जोडप्याने गोपी, सगीना महतो आणि बैराग या चित्रपटात अभिनय केला. त्यांना मूलबाळ नव्हते.
१९६१ मध्ये त्यांनी गंगा जमुनाची निर्मिती केली आणि अभिनय केला ज्यामध्ये त्यांनी आणि त्याचा भाऊ नासिर खान यांनी मुख्य भूमिका साकारल्या. त्याने निर्माण केलेला हा एकमेव चित्रपट होता.
१९७० च्या दशकात अमिताभ बच्चन यांच्यासारख्या तरुण कलाकारांनी मध्यवर्ती रंगभूमीवर भूमिका घेतल्या.
१९८१मध्ये क्रांती (क्रांती) हिट आणि पुढच्या वर्षी शक्ती (सामर्थ्य) मधील ‘बच्चन’ या सिनेमातून परत आलेल्या, फ्लॉपच्या तार्यानंतर त्याने पाच वर्षाचा ब्रेक घेतला.
परंतु डेव्हिड लीनच्या च्या१९६२ क्लासिक लॉरेन्स ऑफ अरेबियामध्ये शेरीफ अलीची भूमिका करण्याची संधी नाकारल्यानंतर तो आंतरराष्ट्रीय कीर्ती विसरला. हा भाग इजिप्शियन अभिनेता ओमर शरीफ यांना गेला.
बर्‍यापैकी चांगल्या चित्रपट मिळाल्यानंतर १९९८ मध्ये त्यांनी राजकारणात अधिक सक्रिय भूमिका घेतली.
त्याच वर्षी त्याला हिंदुत्ववाद्यांचा राग अनावर होता म्हणून पाकिस्तानमध्ये सर्वोच्च नागरी सन्मान मिळाला.
दोन वर्षांनंतर, ते सहा वर्षांच्या मुदतीच्या उमेदवारीनंतर भारतीय संसदेच्या वरच्या सभागृहात विरोधी कॉंग्रेस पक्षाचे आमदार झाले.
१९९९ मध्ये त्यांना दादासाहेब फाळके पुरस्कार, भारतीय चित्रपटसृष्टीतील योगदानाबद्दलचा सर्वोच्च सन्मान देण्यात आला.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आपल्या शोकसंदर्भात कुमार यांना एक “सिनेमाई आख्यायिका” म्हणून संबोधले, ज्यांना “अतुलनीय तेज” लाभले होते.
कुमार म्हणाले, कुमार यांचे मृत्यू हे आमच्या सांस्कृतिक जगाचे नुकसान झाले.
शेकडो चित्रपटांमध्ये दिसणार्‍या बर्‍याच कलाकारांऐवजी बहुमुखी कुमार यांनी काळजीपूर्वक भारतीय मानकांनुसार निवड केली, ज्यामुळे केवळ स्पर्धात्मक उद्योगात त्याचे कद वाढले.
२००६ मध्ये, भारतीय चित्रपटसृष्टीतील योगदानाच्या मान्यतेसाठी त्यांनी भारताच्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांमध्ये जीवनगौरव पुरस्कार स्वीकारला.
“खरंच सांगायचं तर, युसुफ खान नावाचा एक अत्यंत लाजाळू तरुण अभिनेता दिलीप कुमार कसा बनला.
हे मला अजून सांगायचे आहे,” त्याने आपला ८५ वा वाढदिवस साजरा करण्यासाठी मुलाखतीत हिंदुस्तान टाईम्सला सांगितले.